Yönetmen Ahmet Uluçay’ın kendi hayatından yola çıkarak yazıp yönettiği otobiyografik bir film. 2004 yapımı Karpuz Kabuğundan Gemiler Yapmak filmi; umudu, çabalamayı, hayallerinin peşinden koşmayı, ne kadar çatlak ses çıkarsa çıksın, ne kadar engel çıkarsa çıksın pes etmemeyi ve arzuları zafere döndürmeye inanmayı merkezine alır.
Yaz tatilinde çalışmak için kasabaya gelen karpuzcu çırağı Recep ile berber çırağı Mehmet’in hikâyesi anlatılmaktadır filmde.
Filmdeki bu Recep ve Mehmet karakterlerinin filmin yönetmeni Ahmet Uluçay ve onun yakın arkadaşı İsmail Mutlu’yu simgelediğini anlamamız o kadar da zor değil. Çünkü bu iki kahramanın da büyük bir ideali vardır ve bu ideal için çalışmaktadırlar. Bu ideal bir tutkudur. Sinemadır. Köylüyü sinemayla tanıştırmayı bir tutku edinmişlerdir. Bu tutkuyu gerçekleştirebilmek için evlerinin ahırında bir film gösterme makinesi, kamera imal etmeye başlamışlardır. Bu açıdan bakıldığında yönetmen filmde kendisini, kendi varoluş hikâyesini anlatmıştır adeta.
Recep’in ustası karpuzcu iyi ve kibar biriyken, Mehmet’in ustası olan berber daha sert mizaçlı biridir. Bu farklı ustalar onların farklı bakmalarını da sağlamıştır. Kasaba oldukça boş ve sakin bir yer olarak tasvir edilmiştir. Öyle ki bazen iki çocuk ve deliden başka biri yokmuş gibidir. Ara sıra çıkan ebeveynler ve diğer karakterler genele oranla sönük kalmıştır. Belki de Uluçay hikâyeye yalnızca iki çocuğun gözünden bakmak istemiştir.
Hikâyenin destekleyici unsurlarından biri aşktır. Aşk hikâyesi genellikle ana hikâyenin bir yan kolu olarak yer alır filmlerde. Fakat bu filmde ana hikâyeyle beraber ilerlemektedir aşk. Film öyle bir noktaya getiriyor ki, izleyici için aşk ile ana tutku yani sinema aynı karpuz kabuğunda ilerliyor. Recep’in duyduğu aşk ve sonrasında aradığını bulduğu sinemayı anlatıyor film.
Film aynı zamanda içinde eleştiriler barındırmaktadır. Bazıları alt mesaj olarak filme yerleştirilmişken bazıları direkt seyircinin yüzüne bağırıyor. Onlardan birinde Recep ve Mehmet kasabaya indiklerinde bir fotoğraf makinesi satan dükkânın vitrindeki kameranın fiyatını sorar. Fotoğrafçı ise onları tersler ve bunun üzerine Recep’in;
“Bu şehirliler de hep böyle! Biz çalışalım, onlar fotoğraf çeksin istiyorlar.” sözü Ahmet Uluçay’ın şehirli, aydın yönetmenlere onların özelinden şehirli insanlara karşı bir isyanı değil de nedir?
“Kımıldamıyor”, “kımıldıyor”, “seviyor”, “sevmiyor” ikilemleri…
Gerçeğe dönüşmeyen hayallerin yerini sinemanın alabileceği vurgulanıyor filmde. Karpuz kabuğundan yapılabilecek bir tek gemide taşınan umut olursa şayet, o geminin kıyıya yanaşabileceği, nihayete erebileceği aktarılıyor. O dönemin köy hayatında sinemacı olmak saçma bir hayalden öte bir şey değildir. Recep bir sahnede “Resimler de kımıldamıyor.” demiştir. Sinema çekilen fotoğrafların kımıldadığı bir hayalden ibarettir. Bu ifade filmin en sembolik ifadelerinden biridir. Resimleri kımıldatmayı başaran o çocuk Ahmet Uluçay olup hayallerini yaşama fırsatı bulmuş, karpuz kabuğundan gemiler yapılabileceğini herkese göstermiştir.
Recep’in evinde yatan dede filmde önemli bir motiftir. Yönetmen bir motif, bir ayrıntı ile Anadolu’yu ne kadar güzel anlatıyor bizlere. Recep hayallerini, inançlarını, arzularını dile getiriyor ve ondan bunları başarabilmesi için yardım istiyor. İstedikleri oluyor mu? Hayır! Fakat artık istekleri ve arzuları için daha hevesli, daha arzulu ve daha inançlı oluyor, daha ne olsun! Başaramadıklarımız başarılarımızın bedelidir.
Filmin son sahnesinde ise Recep’in anlattığı hikâye bitmeden filmin bittiğini görüyoruz. Bu bize Recep’in hikâyesinin devam edeceği mesajını veriyor. Aynı zamanda bu sahnede Recep’in kafasında kurduğu bir hikâyenin ilk kez görüntü ile seyircinin karşısına çıktığını da görürüz. Sanki bu filmdeki yaşanan hayal kırıklıkları, sevdiği kızın gitmesi, filminin parçalanması, karpuzcunun kapanması, Recep’in gelişimi içinmiş gibi geliyor insana.
Agâh Ensar Can
Darağacı Sanat 